લેહઃ લદાખમાં ભારતની કડકતા અને જોરદાર પ્રતિસાદને કારણે હવે ચીનનું આક્રમક વલણ નરમ થવા લાગ્યું છે. ગલવાન ખીણમાં ભારત અને ચીન વચ્ચેના તણાવના પગલે બેઇજિંગે ગલવાન ખીણમાં લડવાની જગ્યાથી ૧.૫ કિલોમીટર દૂર પોતાના સૈનિકો પાછા ખેંચ્યા છે. બંને દેશોએ તણાવ ઓછો કરવા માટે કમાન્ડર-સ્તરની વાટાઘાટોના અનેક રાઉન્ડ કર્યા છે. નિષ્ણાતો આને તણાવ ઘટાડવાની દિશામાં પ્રથમ પગલું ગણી રહ્યા છે.
૧૫ જૂનની રાત્રે બંને દેશોના સૈનિકો વચ્ચે લોહિયાળ સંઘર્ષમાં ભારતના ૨૦ સૈનિકો માર્યા ગયા હતા, જ્યારે ચીનના ૪૦ સૈનિકો માર્યા ગયા હતા. લદાખની ગલવાન ખીણમાં, ચીની સૈનિકોએ રિલોકેશન પ્રક્રિયા હેઠળ આશરે ૧.૫ કિ.મી. પીછેહઠ કરી છે. સૈન્યના સૂત્રો પાસેથી પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, ચીની સૈનિકોએ પણ તેમના કેમ્પ પાછા ખેંચી લીધા છે. જોકે, આ અંગે હજી સુધી કોઈ સત્તાવાર સૈન્ય નિવેદન આવ્યું નથી. અહેવાલો અનુસાર, લાઇન ઓફ એક્ચ્યુઅલ કંટ્રોલ (એલએસી) પર બંને દેશોના રિલોકેશન પર સહમતિ થઈ હતી. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ગલવાન ખીણને હવે બફર ઝોન બનાવવામાં આવ્યો છે જેથી આગળ કોઈ હિંસક ઘટના ન બને.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ચકાસણીની પ્રક્રિયા હજી પૂર્ણ થઈ નથી. એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ પુષ્ટિ આપી હતી કે સૈનિકો પીછેહઠ કરી ગયા છે પરંતુ કહ્યું હતું કે તેઓ કેટલું બાકી છે તેની ચકાસણી પછી પુષ્ટિ કરવામાં આવશે. ૩૦ જૂને કોર લેવલ કક્ષાની બેઠકમાં પણ વેરિફિકેશનની પ્રક્રિયા નક્કી કરવામાં આવી હતી. જેમાં નિર્ણય લેવાયો હતો કે પગલું ભર્યા બાદ પુરાવા જોયા બાદ બીજો પગલું લેવામાં આવશે. ચકાસણીમાં ત્રણ દિવસનો સમય લાગી શકે છે. એક અધિકારીએ કહ્યું કે જો ચીન તંબુ હટાવશે તો ત્રણ દિવસમાં તેનો ફોટો યુએવીથી લેવામાં આવશે અને ત્યારબાદ પેટ્રોલિંગ પાર્ટી પણ જઈને શારીરિક ચકાસણી કરશે. ચકાસણી કર્યા પછી, બીજું પગલું લેવામાં આવશે.
પૂર્વી લદ્દાખના ગાલવાન વિસ્તારમાં એલએસી નજીક ભારત અને ચીનના સૈનિકોએ થોડી વાર પીછેહઠ કરી છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ૩૦ જૂને કોર્પ્સ કમાન્ડર કક્ષાની બેઠકમાં પહોંચેલા કરારના આધારે ગેલવાન વિસ્તારમાં સૈન્યની ડિસેન્જમેન્ટ અથવા ખસી જવાનો પ્રારંભ થયો હતો. આ આંદોલન ગલવાન વિસ્તારમાં પેટ્રોલિંગ પોઇન્ટ ૧૪ નજીક થયું છે. આ તે જ વિસ્તાર છે જ્યાં ૧૫ જૂનની રાત્રે બંને દેશોના સૈનિકો વચ્ચે હિંસક અથડામણ થઈ હતી. અહીં, ચીની સૈનિકો ભારતની દષ્ટિ રેખાથી આગળ આવી ગયા હતા. હવે ચીની સૈન્ય લગભગ ૧.૫ કિલોમીટર પાછળ છે. એ જ રીતે ભારતીય સૈનિકો પણ પીછેહઠ કરી ચુક્યા છે. એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી હવામાન પણ પડકારજનક રહ્યું છે અને ગલવાન નદી પણ ત્રાટકે છે. તેથી, તે સ્પષ્ટપણે કહી શકાય નહીં કે ચીન સૈન્ય સંમત કરારના આધારે પાછા ગયા છે કે ખરાબ હવામાનના કારણે. સુત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ગલવાન, ગોગરા અને હોટ સ્પ્રિંગ વિસ્તારોમાં ચીની આર્મીના ભારે વાહનની હિલચાલ જોવા મળી છે. ૩ જુલાઈના રોજ, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ચીન વચ્ચેના તણાવ વચ્ચે લેહની મુલાકાત લીધી હતી અને ત્યાં સૈનિકોને મળ્યા હતા. વડા પ્રધાને ચીનને કહ્યું હતું કે વિસ્તરણવાદનો યુગ પૂરો થયો છે અને હવે તે વિકાસવાદ છે. ઉત્ક્રાંતિવાદ ફક્ત ઝડપી બદલાતા સમયમાં સંબંધિત છે. વિકાસવાદની તકો છે, તે જ વિકાસનો આધાર છે. છેલ્લી સદીમાં, વિસ્તરણવાદે જાતે જ માનવજાતનો નાશ કર્યો. જો કોઈ વિસ્તરણવાદનો આગ્રહ રાખે છે, તો તે હંમેશાં વિશ્વ શાંતિ માટે ખતરો છે.
